Bəzən kriminal aləmin tanınmış simaları, avtoritetlər incəsənət aləminə böyük maraqları və yaxınlıqları ilə seçilirlər. Azərbaycanın kriminal tarixində də belə şəxslər olub. Onlardan biri “Doktor Ağoppa”, “Marşal”, “Filosof” adları ilə tanınan Ağababa Musa oğlu Babayevdir.
Onun ədəbiyyat və incəsənət aləmindəki dostlarının siyahısı hamını mat qoya bilər: Əliağa Vahid, Səttar Bəhlulzadə, Xəlil Rza, Tofiq Bayram, İlyas Əfəndiyev, Süleyman Rüstəm, Mirzə İbrahimov, Qabil İmamverdiyev, Fikrət Əmirov, Nardaranlı Hacı Mail, Həsənağa Salayev, Adil İsgəndərov, Lütvəli Abdullayev, Rza Təhmasib, Nəsibə Zeynalova, Fatma Mehrəliyeva, Hacıbaba Hüseynov, Sara Qədimova, Mirzə Babayev, Bəxtiyar Vahabzadə, Nazim Hacıyev (AKP katibi), Mehdi Hüseyn, Nəbi Xəzrı, Qulam Məmmədli (jurnalist), Miri Seyidov, Hacı Məmmədov, Qarmon Zakir, Sali Süleyman, Yaşar və Adil Babayevlər, Banişevski, Tofiq Ələsgərov, Memar Əmir...
Kim idi “Doktor Agoppa” və bu qədər tanınmış insanlarla necə münasibətlər yarada bilmişdi?
O, 1926-cı il dekabrın 15-də Bakıda anadan olub. 1944-cü ildə hamının “haramzadə”, “qırmızısifət” adlandırdığı sahə inspektorunun hərəkətin dözməyərək, onu “Sovet” və “Şors” küçələrinin kəsişdiyi yerdəki mağazanın qarşısında əzişdirib, tabel silahını əlindən alıb. Çoxsaylı şahidlərin milis leytenantının təqsirkar olduğu haqda verdikləri izahat və ifadələrə baxmayaraq, məhkəmə Ağaya 4 il iş kəsir.
Üç ay Bayıl və paylama məntəqəsindəki kameralarda oturduqdan sonra onu Lənkərandakı “Nadir şah”qazamatna etap edirlər. Atası Musa kişinin Moskvada Kalininlə görüşündən sonra Ağababanın islah cəzası hərbi xidmətlə əvəzlənir. Semipalatinsk hərbi hissəsində yeni gəlmiş “salabonlar”la “ded”lər arasında elə həmin gün dava düşür. Əyninə hərbi formanı keçirməyə macal tapmayan Ağababa xəstəxana xələti geyinməli olur. Lazaretdə qaldığı dörd ay müddətində bir neçə dəfə yoxlama komissiyası keçirilir və Ağababa “komissovat” olunur.
1946-54-cü illər arasında 16 nəfərlik “təcili yardım ” dəstəsinə başçılıq edən “Doktor Ağoppa” həbs olunur. İstintaq zamanı aydın olur ki, o, 1947-ci ildə Dənizkənarı bulvarda türmə rəisinin müavinini güllələyib və qaçıb.
10-cu koloniyada oturduğu zaman qaldırdığı “zamorozkaya” görə, Moskvanın “Butırka” qazamatına göndərilir. Sonradan Vorkuta, Arxangelsk, Solikamsk, İrkutsk düşərgələrində islah olunur. 1960-cı ildə Bakıya etap olunub və amnistiya nəticəsində azadlığa buraxılıb. 1996-cı ildə vəfat edib.
Kriminal aləmdəki dostları: Göygöz Sabir, Pəncəlioğlu Cabir, TT Nəriman, Bığ Nəriman, Göygöz Pərviz, masazırlı Dilavər, masazırlı Ağakərim, dağlı Müğbil, Səfəroğlu Cavanşir, gəncəli Cayıl Ənvər, Meyranqulu, Novxanılı Əhməd, Çadrovı Tahir, NZS Ağa, Kutuzov Çingiz, Brilyant Ağakərim, Təkdəst Ağoppa...
* * *
...Ağoppanın atası Musa Babayev 1937-ci ildə bir çox zəka sahibləri kimi Mir Cəfər Bağırov rejiminin repressiya qarmağına ilişir. Təchizat nazirliyində çalışdığı dövrün sənədlərini NKVD əməkdaşları nə qədər eşələsələr də, Musa Babayevi qandallamağa bəhanə tapa bilmədiklərindən, onu zindandan buraxmaq zorunda qalıblar. Amma Sov.İKP sıralarından kənarlaşdırıblar.
İkinci dünya müharibəsi başlayandan Babayevlər ailəsi bir çox çətinliklərlə üzləşdi. Çoxuşaqlı külfətinin təminatını ödəmək məqsədilə şəhərin mərkəzindəki mənzilini satan Musa kişi “Sovetski”dəki “Həmşəri bazarı” həndəvərində ev alır. 1943-cü ildə böyük oğlu Marklen (Marks-Lenin) Ukraynanın Dnepropetrovsk rayonunda gedən döyüşlərdə itkin düşdükdən sonra Musa kişi bütün rahatlığını itirir. Dəfələrlə hərbi komissarlığa gedir, oğlu barədə bir xəbər öyrənməyə çalışsa da, etinasız münasibətlərdən mütəəssir halda evə qayıdırdı...
Ağoppanın söhbətlərindən:
- Rusiyadakı koloniyada tam başqa mövzuda söhbətlər gedirdi. Maraqla qulaq asırdım məndən böyük, həqiqətən oğurluqla, cibgirliklə, kukla qoymaqla gündəliklərini qazanan zeklərin danışıqlarına. Arxangelskdən sonra mən yenidən yatab olundum, zonda zamorozka yaratdığımı bəhanə gətirdilər. İstintaq zamanı dəhşətli işgəncələrə məruz qalsam da, podelniklərimi ələ vermədim. Məni Şimali Urala, bütün məhbusların zolaqlı zek paltarları geyindiyi İrkutska yatab göndərdilər. Burada salamat qalmaq üçün sözün əsl mənasında vuruşmaq tələb olunurdu. Buradakı residivistlər, qəssablar, domuşniklər, şipaçlar məni “Filosof” adlandırdılar.
Bədənimin arıq olmasına baxmayaraq, elə polasatıy zona qədəm qoyan kimi şmon aparan starşinanın boğazını cırmaqlarımla qana boyadım. O, Arxangelskdəki zonda xlebnikim Salyanlı Tahirin mənə bağışladığı keçi dərisindən olan canlığı əlimdən almağa girişmışdi. O vaxtlar az-çox məhbəs qanunları işləyirdi, dedovşinadan müdafiə, zəiflərin qayğısı prinsipləri qorunurdu. Məhbəs qanunlarını qoruyanlar əqidə sahibləri, qanuni oğrular idi. Tezliklə mənə kimin kim olduğu aydınlaşdı. Starşınaya bədən xəsarətləri yetirdiyimə görə məni vertuxaylar və speslagerin kiçik çinli zabitləri pressxataya salıb, sındırmaq istəyirdilər. Lakin zonada hətta xozeyin və kumun da çəkindikləri Kolıma Şahlar (“Kolımskiy Şax”) mənə qəmhar çıxmaqla həyatımı xilas etdi. İkitərəfli sətəlcəmlə xəstələnmişdim. Şahların köməyi və lepilaya (həkimə) verdiyi lave (pul) sayəsində lazaretə düşə bildim...
Ağababanın incəsənət aləmilə bağlı fikirləri və əhvalatları heç də daha az maraq doğurmurdu. O, Rübabə xanımı “muğam övliyası” adlandırır, Zakirin qarmonda ifası üçün deyrdi ki, “yaşadığımız dərdlərə ağlayır, ümidlə gözlədiyimiz gələcəkdən müjdə verir”. Səttar Bəhlulzadəni Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə müqayisə edirdi: “Hacı general müşaviri kitelini asdığı mismarın yanından keçmişdə yük daşıdığı palanını da asırdı. O, tanındıqca, varlandıqca sadələşir, müdrikləşir, dahiləşirdi. Səttarın da daxili aləminin zənginliyi, keçirdiyi hisslərin coşğunluğu, xalqımıza qoyub getdiyi təmənnasız xidmətləri hesaba gəlməz”.
Bəhlulzadənin bir illik yas məclisində “Doktor Ağoppa”nın danışdıqlarından:
- Sağlığında biz ustadımızın doğum günündə yığışar, yad edərdik. İndi onun yerini dünyadan köçdüyü an, saat əvəzləyir. Tanrı onun görkəmini səhmanlamış, içini isə özünə tapşırmışdı. Lənətə gəlmiş “Avrora” olmasaydı, Səttar hələ çox yaşayardı. Həmişə ona deyərdim ki, heç olmasa bu siqaretin filtirlisini çək. Qayıdırdı ki, onların tüstüsü lazımi yerə çatmır. Uşaqlığından, yeniyetməliyindən onu tapan dərd-sərdən Səttar özü, içində əritdiyi ağrı-acılardan isə “Nar”, “Gözəllər”, “Şah nabat”, “Söyüd ağacı”, “Məcnunlardan biri” kimi əbədi əsərlər doğuldu.
Novruza bir gün qalmış Müğbil, Gülmurad və mən Səttarı yoluxmağa gəldik. Hələ qapının ağzında olarkən içəridən Şövkət xanımın yanıqlı səslə oxuduğu “Şəbu hicran”ı eşitdik. Ehmalca qapını araladım - Səttar döşəməyə sərdiyi balaca süfrənin arxasında bardaş qurub oturmuşdu. Qarşısındakı nimçədə iki şəkərbura və yarısı yeyilmiş şorqoğalı... Səttar nəzərlərini şirniyyatlara dikərək, elə dərin xəyala dalmışdı ki, qapının açıldığını hiss etməmişdi...
O, Məhəmməd Fizulivə “Leyli və Məcnun” əsəri ilə bağlı çoxsaylı rəsmlər çəkirdi. Bunlardan ən çox sevdiyim “Məcnun ağlar, şam ağlar”, “Şamü-qəriban”, “Füzulu və Məcnun” əsərləri idi.
Son vaxtlar həmişə dekabrın 15-də onun ad gününü qeyd etməyə toplaşardıq. Səttar məclisə yığışan dostları ilə yeyib-içdikdən, gülüb-danışdıqdan sonra yandakı otağa keçib bir xeyli şam gətirdi. Hamısını yandırıb masanın üzərinə, pəncərələrin qarşısına düzdü, otağın işıqlarını söndürüb titrək əlləri ilə qolumdan yapışdı: “Ağoppa, gəlin ağır-ağır “Şəbi-hicranı” oxuyaq”,- dedi. Otaqda olanların hamısı onunla bahəm oxumağa başladı. Mənə elə gəldi ki, həmin an Səttar bir neçə dəqiqəlik də olsa, Məcnuna çevrildi...
Onun hər zaman boyalı olan əlləri, parıldayan gözləri xəstəlikdən saralmış vəziyyətdə idi. Səttarın bu halını görüb çox pis oldum və üzündən öpərək, tibbi komissiyaya aparmaq üçün dilə tutdum. Onu Sabunçudakı xəstəxanaya apardıq, sarılıq diaqnozu qoydular. Hər gün ona gül, meyvə aparırdıq. O, həmin gül və meyvələrin şəkillərini çəkib divarlara yapışdırırdı.
Həmin ərəfədə həm də onun Moskvada ilk fərdi sərgisi açılmalı idi. Öz sərgisində xəstə olsa da, iştirak etmək istəyən Səttar:
- Oğlum yox, qızım yoxdur ki, toylarını eliyəm. Özümün də toyum olmayıb. Ömrümdə ilk dəfə Moskvada fərdi sərgim açılacaq, lakin həkimlər icazə vermirlər ki, gedib öz toyumu görüm. Bilmirəm, neyləyim? – deyir.
Bəxtiyar Vahabzadə və mənim xahişimizdən sonra baş həkim Mehdi Quliyev ona heç bir yoluxucu xəstəliyi olmaması barədə arayış verdi. Tezliklə Səttarı qatarla Moskvaya yola saldıq.
Sərgidə güclə ayaq üstündə dayanan rəssamın halı sonradan daha da pisləşdi. Ertəsi gün onu Petrovski adına xəstəxanaya apardıq. Üç gündən sonra əməliyyat olundu. Onu əməliyyat etmiş cərrah Çernousova hörmət etmək istədim.
- Heç bir hörmət lazım deyil, Aqaşka, - dedi.- O, mələk kimi müqəddəsdir, allah adamıdır. Onun xəstəliyi xeyli şiddətlənib. Qara ciyərində xərçəng var. Bir il, bəlkə də altı ay yaşayar. Bir də Moskvaya gətirməyin. Havayı zəhmətdir...
Əməliyyatdan sonra xəstəliyi haqqında heç bir məlumatı olmayan Səttar Bakıda qatardan düşərkən onu qarşılayan insanlara:
- Xoş gördük, dostlar. Sağ-salamat gəlib doğma torpağa yetişdiyimə görə çox xöşbəxtəm, - deyir.
İncəsənəti sevən “avtoritet” – Azərbaycanın kriminal tarixi
loading...
-
20:18“Röyasına” haram qatanlar...
-
19:36Azərbaycanda hakimdən ədalətsiz qərar - Əkiz uşağa hamilə olan arvadını döyən sabiq məmura bəraət verildi!
-
14:34Əcnəbi vətəndaş intihar həddində - Ölkədən çıxışına yenidən qanunsuz qadağa qoyuldu! - VİDEO
-
13:56Bakıda girov saxlanılan qadın zülm-zülm ağladı: “Yalvarırıq, Cənab Prezident kömək edin” - VİDEO
-
12:15Viskidən 3 şəxsin zəhərləndiyi "Baku City" restoranı bağlandı və sahibi saxlanıldı - VİDEO
-
14:12Azərbaycanda prokurorluq əməkdaşından kuryoz əməl-Məhkəmə qərar versə də əcnəbi vətəndaşların pasportlarını girov saxlayır!
-
16:3122 yaşlı azərbaycanlı Amerikada 70 min dollar maaş alır
-
18:11Azərbaycan bayrağına qarşı hörmətsizlik
-
18:10Bakıda qız sərxoş atasını bıçaqladı
-
15:47Xalq artistininin əlinə pul verib alçaltdılar
-
15:47Damlanın intim videosu olduğu iddia olunan görüntü ilə bağlı AÇIQLAMA
-
15:25Metroda azyaşlı qızın telefonunu zorla əlindən aldılar
-
14:56Əmisi arvadını zorladı, sonra bogub öldürdü — Yevlaxda dəhşətli cinayət
-
14:55Maaşla bağlı şirkət rəhbərlərinə XƏBƏRDARLIQ
-
14:53Xərçəngdən əziyyət çəkən Zülfiyyə xəstəliyə qalib gəldi - "Həyatın dadı duzu yerinə gəlib"
-
10:21Bakıda evdə soba partladı - bir ailə yandı, uşaq öldü
-
17:46Bakıda nənə və nəvə FACİƏLİ şəkildə öldü
-
17:45Mənzillərə “kupça” verilməməsində “MTK maraqları”
-
16:59Bakıda film kimi olay - Bəy toy günü başqa qıza qoşulub, ölkədən qaçdı
-
16:598 bal gücündə zəlzələ olacağı ilə bağlı məlumatlara RƏSMİ REAKSİYA
-
13:28Azərbaycanda maraqlı hadisə - 4 ildir dünyasını dəyişən şəxs radara düşdü - FOTO
-
10:12Bakıda qardaş bacının qanını tökdü
-
10:08Azərbaycanda uşaqlara Arenda, Təkər adları qoymaq istəyiblər
-
14:51Sənədsiz bina qalmayacaq - Prezident çoxmənzilli binalarla bağlı fərman verdi
-
09:57Masallı rayonunda zəlzələ baş verib
-
16:19Tacir Şahmaroğlu - Gözümün qarşısında anamı sürüyürdülər
-
16:16Fədayə yenidən hakim qarşısına çıxacaq
-
16:12Rusiyada şok olay: bu dəfə ağ deyil, qara rəngdə qar yağdı - FOTO
-
15:20Nazir çörəyin qiymətindən danışdı
-
13:55Bakıda “Porsche” ilə dəhşətli qəza törədən kimdir - Ölən şəxsin adı məlum oldu
-
13:55Bakıya sulu qar yağacaq
-
12:33Dəm qazı məktəbli qızın canını aldı - Azərbaycanda
-
12:49Xeberci.az-ın xeyriyyə layihəsi - məşhurlar 150 nəfər əqli qüsurlu xəstələrə konsert verdilər - VİDEO
-
11:27Baş nazir gömrükçülərlə bağlı qərar imzaladı
-
11:26Ər-arvad bir gecədə intihar etdi - Övladları olmurdu
-
11:25Şamaxıda yenidən vulkan püskürüb
-
10:57Tovuzda məktəblilər spirtli içkidən zəhərləndilər
-
19:14Azərbaycanda sürücü sərnişinin qucağında oturub avtobusu idarə edir - VİDEO
-
19:09"Sevirəm" sözünü eşidəndə ətim ürpənir" - Nazənin
-
19:09Bakıda əməliyyat - Seksual manyak tutuldu
-
19:0063 yaşlı Azərbaycan Televiziyası yeni studiyası ilə - FOTO
-
12:28Bayram yarmarkası təşkil olunacaq - Tarixi və yeri açıqlandı
-
12:26Bakının məşhur hamamında yanğın - ölən var
-
12:04Azərbaycanlılar İstanbulda qəzaya düşdü - yaralılar var - FOTO
-
10:09Bakıda film kimi hadisə
-
10:07“Lotu Quli” avtoriteti güllələtdi - Yeni MÜHARİBƏ başladı
-
10:06Bakıda xanım polis kapitanı qəzaya düşdü
-
18:25"Adam o qədər zəngindir ki, 15-20 müğənni saxlaya bilər" - Damlanın məmur sevgilisinin FOTOSU
-
18:19Ayaqları tutulan Ağakərimin son görüntüləri
-
17:43Daha 200 nəfərin saxta əlilliyi ləğv edildi - Pulları geri qaytaracaqlar
-
14:46Bakıda avtobus "Toyota" ilə toqquşdu - YARALI VAR
-
14:45Bir nəfər özünün dənizə atdı - FHN axtarışa başladı
-
14:44Avtoqəzada ölən müğənninin dəfnində ürək sızladan görüntülər - VİDEO
-
11:14Məşhur bankın rəhbər şəxsləri həbs edildi - Qanunsuz kreditlərə görə
-
11:12"Səba" fermerlərə müraciət edir
-
11:11Azərbaycanda vəzifəli şəxs dəhşətli qəzada vəfat etdi - TƏFƏRRÜAT
-
11:11Xalq artisti - Qalmaqallar, söz-söhbətlər mənlik deyil
-
17:11Arvadının yatağına gizli diktafon qoydu, xəyanət səslərini dinlədi və... - Azərbaycanda dəhşətli hadisə
-
17:10Flora Kərimovadan xalq artisti ilə sevgili olması xəbərinə reaksiya - “Ayıbdır”
-
17:10BDU-nun tələbəsinin öldürülmə SƏBƏBİ üzə çıxdı
-
12:19Pensiyalar ötən ayın artımı ilə birlikdə veriləcək - ŞAD XƏBƏR
-
12:11Bakının məşhur şirniyyat evində iyrənc mənzərə - Vitrində siçovullar gəzir - VİDEO
-
10:50BDU-nun tələbəsi öldürüldü
-
10:49Sumqayıtdan Bakıya gələn sürət qatarı 42 yaşlı qadını vurub öldürdü
-
17:47Abel Məhərrəmov xəstəxanaya yerləşdirildi
-
17:14Azərbaycanda qrip virusu ilə bağlı son vəziyyət açıqlandı
-
16:23“Hər ikisi çılpaq vəziyyətdə idi...” - Oteldəki qətlin detalları
-
16:22Röyanın oğlu Hüseyn "102"-yə müraciət etdi
-
14:42“Jara-2019”da çıxış edəcək məşhurların adları açıqlandı
-
13:08Anar Nağılbazın qızından ürək dağlayan SÖZLƏR - VİDEO
-
10:04Üç gün sonra əsgərliyə getməli olan gənci öldürənə ağır cəza
-
10:03Bakı MDB-nin ən romantik şəhərləri sırasında
-
17:53İlham Əliyev general rütbələri verdi
-
17:51Bakıda ilk dəfə xəstəyə süni ürək qoyulub - VİDEO
-
17:50Azərbaycanda koksaki virusu yayılıb? - AÇIQLAMA
-
17:33Ürəkdağlayan an Ölüm anlarını mobil telefona çəkdilər/ FOTOLAR- VİDEO
-
17:07"Öz milli sosial şəbəkəmizi yaradıb, digər sosial şəbəkələri bağlamalıyıq" — Deputatdan ilginc açıqlama
-
17:02Minanın sinə dekoltesi tənqid edildi
-
16:59Bakıda dəm qazından zəhərlənmə - ana öldü, qızın vəziyyəti ağırdır
-
16:59Mübarizin portreti erməni səfirliyində asıldı
-
14:46Bakıda suçiçəyinə bənzər virus yayıldı
-
14:38Azərbaycanda qadın yol polisinin postunda övlad dünyaya gətirdi - VİDEO
-
11:16Bakıda piyadanı vurub qaçan sürücü tutuldu
-
11:15Sumqayıt-Bakı qatarı bu gün yola düşmədi - SƏBƏB
-
16:07Fazil Məmmədovun ölüm xəbəri yalan çıxdı
-
14:34Azərbaycanda məktəbdə biabırçılıq - Direktorla valideyn saçyolduya çıxdı - VİDEO
-
14:32“Bakubus”a məxsus avtobuslar 3 piyadanı vurdu - biri öldü, ikisi xəsarət aldı
-
14:27Bakıda marketin qarşısında 50-55 yaşlı kişinin meyiti tapıldı
-
14:26Zəlzələdə evi dağılanlar üçün mənzil kirayələndi
-
14:24Sosial şəbəkədə “tutduğu” qadını girov saxladı, dəfələrlə zorladı – Bakıda şok hadisə
-
14:23Azərbaycanda əməliyyat – 150 nəfər saxlanıldı
-
14:15Rəqsanədən Xatunun barışıq jestinə cavab - "Gərək üz qoyaydın..."
-
11:08Bu meyvədən çox yeyirsinizsə təcili əməliyyat oluna bilərsiniz
-
11:05Balakəndə qardaşlar qəzaya düşdü - ölən var
-
11:04Bakıda dönər evində gənc özünü doğradı - VİDEO
-
17:37Bu iyrənc yerdə hazırlanan süd məhsulları almayın
-
17:36Virusdan öldüyü deyilən tələbə qızın bacısı danışdı - VİDEO
-
16:50İş adamı şəhid qızını vurub öldürən oğluna görə rüşvət verib - 52 min
-
16:48Donuz qripindan öldüyü deyilən tələbənin həkimi - DANIŞDI
-
16:47Heydər Əliyev Fondu Ağakərimin müalicəsini üzərinə götürdü